2 מכבים
/4:1 אַצונד, דער דאָזיקער שמעון, פֿון װעמען מיר האָבן גערעדט פֿריִער, ער איז געװען אַ פֿאַררעטער פֿון דעם
געלט, און פֿון זײַן לאַנד, האָט פֿאַרשמאַכט אוניאַס, װי ער האָט זיך דערשראָקן
העליאָדאָרוס, און געווען דער אַרבעטער פון די בייז.
/4:2 און ער האָט זיך געמוטיקט אים צו רופֿן אַ פֿאַררעטער, װאָס האָט פֿאַרדינט גוטס פֿון דעם
שטאָט, און טענדעד זיין אייגן פאָלק, און איז געווען אַזוי פאַרברענט פון די געזעצן.
/4:3 אָבער װען זײער שנאה איז געגאַנגען אַזױ װײַט, אַז דורך אײנער פֿון שמעוןס פֿאַקציע
רציחה זענען באגאנגען,
/4:4 אוניאַס האָט געזען די סכּנה פֿון דער דאָזיקער טענה, און אַז אַפּאָלאָניוס, װי
זייענדיק דער גענעראל פון סעלאָסיריאַ און פעניצע, האט שטורעם און געוואקסן
שמעון\'ס רשעות,
/4:5 ער איז געגאַנגען צום מלך, ניט צו באַשולדיקן זײַנע פֿעלקער, נאָר זוכן
די גוטס פון אַלע, ביידע ציבור און פּריוואַט:
/4:6 װאָרום ער האָט געזען, אַז ס\'איז אוממעגלעך, אַז די מדינה זאָל שטילערהײט זײַן,
און שמעון האָט איבערגעלאָזט זײַן נאַרישקייט, סײַדן דער מלך האָט דערויף ניט געקוקט.
/4:7 אָבער נאָך דעם טױט פֿון סעלוקוס, װען אנטיוֹכוס, גערופֿן אפֿיפֿנס, האָט גענומען
די מלוכה, יָשוֹן דער ברודער פֿון אוֹניָס האָט זיך געאַרבעט צו זײַן הויך
כהן,
/4:8 צוזאָג צו דעם מלך דרײַ הונדערט און זעכציק
כִּכְרֵי כֶּסֶף, אוּן פוּן אַחֵר מִקְוֶה אַכְסִיק טָכָר:
/4:9 אַחוץ דעם האָט ער צוגעזאָגט צו געבן הונדערט און פֿופֿציק מער, אױב ער
זאל האָבן דערלויבעניש צו שטעלן אים אַ פּלאַץ פֿאַר געניטונג, און פֿאַר די
אויסלערנען די יוגנט אין די שניטן פון די גוים, און זיי צו שרייבן
פון ירושלים מיטן נאָמען פון אנטיאכיאנער.
/4:10 װאָס דער מלך האָט געגעבן, און ער האָט אַרײַנגענומען אין זײַן האַנט
הערשן האָט ער גלייך געבראַכט זיין אייגענע פאָלק צו גריכיש שניט.
/4:11 און די קעניגלעכע פּריווילעגיען האָבן די ייִדן געגעבן אַ ספּעציעלן חן
מיטל פון יוחנן דער פאטער פון עופּאָלעמוס, וואס געגאנגען אַמבאַסאַדאָר צו רוים פֿאַר
ליבשאַפט און הילף, ער גענומען אַוועק; און שטעלן אַראָפּ די רעגירונגס וואָס זענען געווען
לױט דער תּוֹרה האָט ער אױפֿגעבראַכט נײַע מנהגים קעגן דער תּוֹרה.
/4:12 װאָרום ער האָט מיט גערן געבױט אַן אָרט פֿון געניטונג אונטער דעם טורעם אַלײן, און
האָט אונטערגעבראַכט די ראשי בחורים אונטער זיין אונטערטעניק, און זיי געמאַכט אָנטאָן אַ
הוט.
/4:13 און אַזױ איז געװען די הײך פֿון גריכישע שניטן, און פֿאַרגרעסערונג פֿון פֿעלקער
שטײגער, דורך די גרויםע חלשות פון יאסון, דעם רשעים
אומגליק, און קיין כהן גדול;
/4:14 אַז די כּהנים האָבן ניט געהאַט קײן מוט מער צו דינען בײַם מזבח, נאָר
פֿאַראַכט דעם בית המקדש, און אָפּגעלאָזן די קרבנות, געאײַלט צו זיין
פּאַרטאַקערס פון די אַנלאָפאַל פּענסיע אין דעם אָרט פון געניטונג, נאָך די
שפּיל פון דיסקוס גערופן זיי אַרויס;
/4:15 ניט געשטעלט דורך די כּבֿוד פֿון זײערע עלטערן, נאָר ליב האָבן די פּראַכט פֿון די
דער בעסטער פון אַלע די גריכיש.
/4:16 צוליב דעם איז געקומען אױף זײ אַ צער, װאָרום זײ האָבן זײ געמאַכט
זײערע שונאים און נקמה, װעמענס מנהג זײ האבן אזוי שטארק געפאלגט, און
צו וועמען זיי האבן געוואלט צו זיין ווי אין אַלע זאכן.
/4:17 װאָרום עס איז ניט אַ ליכטיק זאַך צו טאָן שלעכטס קעגן די געזעצן פֿון גאָט; אָבער
די דאָזיקע צײַט זאָל דערקלערן די דאָזיקע זאַכן.
4:18 און ווען די שפּיל וואָס איז געווען געוויינט יעדער אמונה יאָר איז געווען געהאלטן אין טירוס, די
דער מלך איז פאָרשטעלן,
/4:19 דער דאָזיקער גנעדיקער יָשוֹן האָט געשיקט ספּעציעלע שלוחים פֿון ירושלים, װאָס זײַנען געװען
אנטיאכיאנער, צו טראגן דרײ הונדערט דרכם זילבער צום קרבן
פון הערקולעס, וואס אפילו די טרעגערס דערפון האבן געמיינט אז עס איז פאסיג נישט צו שענקען
אויף דעם קרבן, ווייַל עס איז נישט באַקוועם, אָבער צו זיין רעזערווירט
פֿאַר אנדערע טשאַרדזשיז.
/4:20 דאָס געלט איז דעמאלט, פֿון װעגן דעם שליח, באַשטימט געוואָרן צו הערקולעס.
קרבן; אָבער פֿון װעגן אירע טרעגערס איז עס געװען באַנוצט צו דער
מאכן פון גאַליז.
/4:21 און אַז אַפּאָללאָניוס דער זון פֿון מנשתֵוס איז געשיקט געװאָרן קײן מִצרַיִם פֿאַר דעם
קאָראָנאַטיאָן פון מלך פּטאָלעמעוס פילאָמעטאָר, אַנטיאָכוס, פארשטאנד אים
ניט צו זיין געזונט אַפעקטאַד צו זיין ענינים, צוגעשטעלט פֿאַר זיין אייגן זיכערקייַט:
און ער איז געקומען קײן יוֹפָה, און פֿון דאָרטן קײן ירושלים.
/4:22 װוּ ער איז אױפֿגענומען געװאָרן מיט כּבֿוד פֿון יָשוֹן, און פֿון דער שטאָט, און איז געװען
ארײנגעבראכ ט מי ט א פאכלע ל או ן מי ט גרוים ע געשרײען : או ן אזו י נאכדעם
איז געגאנגען מיט זיין מחנה קיין פעניצע.
/4:23 מיט דרײַ יאָר נאָכדעם האָט יָשוֹן געשיקט מנַלעוֹס, דעם דערמאָנטן שמעון
ברודער, צו טראָגן דאָס געלט צו דעם מלך, און אים צו געבן אין זינען
געוויסע נויטיקע ענינים.
/4:24 אָבער ער איז געבראַכט געװאָרן פֿאַר דעם מלך, װען ער האָט געגרײסט
אים פאַר דעם הערלעכן אויסזען פון זיין מאַכט, גאַט די כהונה צו
אליין, מקריב מער ווי יאסון מיט דריי הונדערט טאלאנטן זילבער.
/4:25 און ער איז געקומען מיט דעם מלכס באַפֿױלן, און ער האָט גאָרנישט געבראַכט װאָס איז װערט דעם הויך
כהנה־דין , אבע ר האב ן דע ם גרי ץ פו ן א גרויזאמע ן טיראן , או ן דע ם צא ן פו ן א
ווילדע חיה.
/4:26 און יָשוֹן, װאָס האָט אונטערגעגראָבן זײַן ברודער, איז אונטערגעװאָרפֿן געװאָרן
א צווייטער, איז געצווינגן געווארן צו אנטלויפן אין דעם לאנד פון די עמון.
/4:27 און מנלאוֹס האָט באַקומען די פֿירשט, אָבער דאָס געלט װאָס ער האָט געהאַט
האט צוגעזאגט דעם קעניג, ער האט נישט גענומען קיין גוטע באפעל דערפאר, כאטש סאסטראטיס
דער הערשער פון שלאס האט עס פארלאנגט:
/4:28 װאָרום צו אים איז געװען די אײַנזאַמלונג פֿון די מנהגים. דעריבער זיי
מע ן הא ט בײד ע גערופ ן פאר ן קעניג .
/4:29 און מנלאוֹס האָט איבערגעלאָזט זײַן ברודער ליסימכוס אין זײַן אָרט אין כהנים;
און סאָסטראטוס האָט איבערגעלאָזט קראַטעס, וועלכער איז געווען גענעראל פון די סיפּריאַנס.
/4:30 בשעת די דאָזיקע זאַכן האָבן זיך געטאָן, האָבן זײ פֿון טארסוס און מאַלאָס געמאַכט
אויפשטיין , ווייל זיי זענען געגעבן געווארן צו דער קעניגס קעניג , האט גערופֿן
אנטיאכוס.
/4:31 און דער מלך איז געקומען אין גאַנצן איילעניש צו באַרויקן די זאַכן, און האָט פֿאַרלאָזט אַנדרוניקוס.
אַ מאַן אין אויטאָריטעט, פאַר זיין נציג.
/4:32 און מנעלאַוס האָט געמײנט, אַז ער האָט באַקומען אַ פּאַסיקע צײַט, און האָט געגנבעט
געוויסע כלים פון גאָלד ארויס פון דעם היכל, און עטלעכע פון זיי געגעבן
אַנדרוניקוס, און עטלעכע האָט ער פֿאַרקױפֿט אין טירוס און אין די שטעט רונד אַרום.
/4:33 און װי אוניאַס האָט געװוּסט פֿון אַ זיכערקײט, האָט ער אים געטענהט, און האָט זיך אָפּגעקערט
אין אַ הײליקטום אין דפֿנע װאָס ליגט בײַ אַנטױכיע.
/4:34 דרום האָט מנאלאוס אָפּגעשניטן אַנדראָניקוס, און אים מתפּלל געווען, ער זאָל נעמען אוניאַס.
אין זײַנע הענט; װע ר אי ז דעריבע ר איבערצײג ט געװארן , או ן געקומע ן קײ ן אוניאס
אָפּנאַר, געגעבן אים זיין רעכט האַנט מיט שבועות; און כאָטש ער איז געווען חושד
דורך אים, אָבער ער האָט אים איבערצייגט צו אַרויסגיין פון דעם הייליקטום: וועמען
גלײ ך הא ט ע ר געשלאג ן א ן אכטונ ג פו ן גערעכטיקײט .
/4:35 צוליב דעם װאָס ניט נאָר די ייִדן, נאָר אַ סך פֿון אַנדערע פֿעלקער,
גענומען גרויס צארן, און זענען פיל טרויעריק פֿאַר די אומגערעכט מאָרד פון
דער מאן.
/4:36 און אַז דער מלך איז װידער געקומען פֿון די ערטער פֿון קִילִיקִיעִים, זײַנען די ייִדן
וואָס זענען געווען אין דער שטאָט, און עטלעכע פון די גריכן וואָס האָבן אַ פאַרשעמט פון דעם פאַקט
אוי ך הא ט זי ך געקלאג ט װײ ל אוניא ס אי ז אומגעבראכ ט געװארן .
/4:37 דרום האָט אנטיוֹכוס האַרציק אנטשולדיגט, און האָט זיך דערבאַרימט, און האָט געװײנט.
צוליב דעם ניכטערן און באשיידענעם אויפפירונג פון דעם טויטן.
/4:38 און ער האָט אָנגעצונדן מיט כּעס, און האָט גלײַך אַװעקגענומען אַנדראָניקוס זײַן
פּורפּל, און צעריסן זײַנע קלײדער, און אים פֿירן דורך דער גאַנצער שטאָט
צו יענעם אָרט, וווּ ער האָט געטאָן רחמנות קעגן אוניאס,
דאָרטן האָט ער דערשלאָגן דעם געשאָלטן מערדער. אַזױ האָט אים גאָט באַלוינונג געװען
שטראף, װי ער האט פארדינט.
/4:39 איצט, װען ליסימאַטשוס האָט געבראַכט אַ סך חילול השם אין דער שטאָט
מיט דער צושטימען פון מנלאוס, און די פרוכט דערפון איז געווען פארשפרייט אין אויסלאנד,
די פאלק האט זיך פארזאמלט קעגן ליסימאכוס, א סך
כלים פון גאלד ווערן שוין אוועקגעפירט.
/4:40 און דאָס פֿאָלק איז אױפֿגעשטאַנען, און איז פֿול מיט גרימצאָרן,
ליסימאַטשוס האָט באַוואפנט אַרום דריי טויזנט מאַן, און האָט ערשט אָנגעהויבן פאָרשלאָגן
גוואַלד; איינער אַוראַנוס איז דער פירער, אַ מענטש ווייַט ניטאָ אין יאָרן, און ניט
ווייניקער אין נאַרישקייט.
/4:41 און זײ האָבן געזען דעם פּרוּװ פֿון ליסימכוס, און עטלעכע פֿון זײ האָבן געכאַפּט שטײנער.
עטלעכע קלאַבז, אנדערע גענומען האַנדפולז פון שטויב, וואָס איז געווען ווייַטער בייַ האַנט, וואַרפן
זיי אַלע צוזאַמען אויף ליסימאַטשוס, און די וואס שטעלן אויף זיי.
/4:42 אַזױ האָבן זײ פֿאַרװונדעט אַ סך פֿון זײ, און עטלעכע האָבן זײ געשלאָגן צו דער ערד, און
זיי אַלע האָבן זיי געצוואונגען צו אַנטלויפן, אָבער ווי דער קירכע גזלן אַליין,
אים האָבן זיי דערהרגעט לעבן דער שאַצקאַמער.
/4:43 און פֿון די דאָזיקע זאַכן איז געװען אַ באַשולדיקונג
מענעלאוס .
/4:44 און װי דער מלך איז געקומען קײן טירוס, זײַנען דרײַ מענער געשיקט געװאָרן פֿון דעם
סענאט האט פאר אים געטענהט די סיבה:
/4:45 אָבער מנאלאוֹס, װאָס איז אַצונד פֿאַרמאַכט געװאָרן, האָט צוגעזאָגט תּלמיהן דעם זון פֿון
דאָרימענעס צו געבן אים פיל געלט, אויב ער וואָלט פּאַסיפיצירן דעם מלך צו
אים.
/4:46 און תּלמי האָט געבראַכט דעם מלך אַװעקצונעמען אין אַ געװיסער גאַלעריע
האבן צו נעמען די לופט, געבראכט אים צו זיין פון אן אנדער מיינונג:
/4:47 אַזױ װי ער האָט אָפּגעזאָגט מענעלאַוס פֿון די באַשולדיקונגען, װאָס
פונדעסטוועגן איז געווען סיבה פון אַלע די שאָדן: און יענע אָרעמאַן, וואָס,
אויב זיי וואָלט זאָגן זייער סיבה, יאָ, איידער די סקיטיאַנס, וואָלט האָבן
געמשפט געווארן אומשולדיק, זיי ער פארמשפט צו טויט.
/4:48 און די װאָס האָבן נאָכגעיאָגט דעם ענין פֿון שטאָט, און פֿון פֿאָלק, און
פֿאַר די הייליקע כלים, האָט באַלד געליטן אומרעכט שטראָף.
/4:49 דרום האָבן אױך זײ פֿון טירוס זיך באַװיזן מיט שנאה פֿון יענער שלעכטער מעשׂה,
האָט געבראַכט אַז מען האָט זיי בכבוד באַגראָבן.
/4:50 און אַזױ דורך דער תּפֿיסה פֿון די מאַכטיקע מֶנֶלוֹס
פארבליבן נאָך אין אויטאָריטעט, ינקריסינג אין רשעות, און זייַענדיק אַ גרויס
פאררעטער צו די בירגער.
