1 מכבים
/6:1 אין יענער צײַט איז דער מלך אנטיוֹכוס געגאַנגען דורך די הויכן לענדער
געהערט זאָגן, אַז אלימאַיס אין דעם לאַנד פון פּערסיע איז געווען זייער אַ שטאָט
באַרימט פֿאַר עשירות, זילבער און גאָלד;
/6:2 און עס איז געװען אין אים אַ זײער רײַכן היכל, װאָס אין אים איז געװען באַדעקונגען
גאָלד, און ברעסטפּלאַץ, און שילדז, וואָס אלעקסאנדער, דער זון פון פיליפוס, דער
דער מאַקעדאָנישער קעניג, וועלכער האָט געקיניגט ערשט צווישן די גריכן, איז דאָרטן אַוועקגעגאַנגען.
/6:3 דרום איז ער געקומען, און האָט געזוכט צו באַנעמען די שטאָט, און זי צו רױבן; אָבער ער
איז ניט ביכולת, ווייַל זיי פון דער שטאָט, ווייל זיי האָבן ווארענונג דערפון,
/6:4 איז אױפֿגעשטאַנען קעגן אים אין מלחמה, און ער איז אַנטלאָפֿן, און איז אַװעקגעגאַנגען פֿון דאָרטן
גרוים ע שװערקײט , או ן זי ך אומגעקער ט קײ ן בבל .
/6:5 און עס איז געקומען איינער װאָס האָט אים געבראַכט אַ בשׂורה קײן פּערסיע, אַז דער
ארמײען , װעלכ ע זײנע ן געגאנגע ן קעג ן לאנד־יהודה , זײנע ן געפלויג ט געװארן .
/6:6 און ליסיאַס, װאָס איז ערשט אַרױסגעגאַנגען מיט אַ גרױסער מאַכט, איז פֿאַרטריבן געװאָרן
פון די אידן; און אַז זיי זענען געווען שטאַרק דורך די פאנצער און מאַכט,
אוּן הָאבִּין זֵיי גִיזָאגְט פוּן דֶעם מַלְכָּא פוּן וָואס זֵיי הָאבִּין גִיזָאגְט
חרובֿ:
/6:7 און זײ האָבן אַראָפּגעריסן די אומװערדיקײט װאָס ער האָט אױפֿגעשטעלט
דעם מזבח אין ירושלים, און אַז זיי האָבן אַרומגערינגלט דעם הייליקטום
מיט הויכע מויערן, ווי פריער, און זיין שטאָט בית-שורא.
/6:8 און װי דער מלך האָט געהערט די דאָזיקע װערטער, איז ער געװען פֿאַרחידושט, און האָט זיך שטאַרק געדרײט.
און ער האָט אים אַװעקגעלײגט אױף זײַן בעט, און איז קראַנק געװאָרן פֿון צער,
װײַל עס איז אים ניט געטראָפֿן װי ער האָט געזוכט.
/6:9 און ער איז דאָרטן געבליבן פֿיל טעג, װאָרום זײַן צער איז אַלץ מער און מער געװען,
און ער האָט גערעכנט אַז ער זאָל שטאַרבן.
/6:10 דרום האָט ער גערופֿן אַלע זײַנע פֿרײַנט, און האָט צו זײ געזאָגט: דער שלאָף
איז אַװעק פֿון מײַנע אױגן, און מײַן האַרץ איז פֿאַרפֿאַלן פֿון זײער זאָרג.
/6:11 און איך האָב געטראַכט מיט מיר: אין װאָס בין איך קום, און װי אַזױ
אַ גרויסער מבול פֿון אומגליק איז עס, אין וואָס איך בין איצט! װאָרום איך בין געװען רײַך און
באַליבט אין מיין מאַכט.
/6:12 אָבער אַצונד געדענק איך די בײז װאָס איך האָב געטאָן אין ירושלים, און װאָס איך האָב געטאָן
אַלע כלים פון גאָלד און זילבער וואָס זענען געווען אין איר, און געשיקט צו
פאַרניכטן די איינוואוינער פון יהודה אָן אַ סיבה.
/6:13 דרום זע איך, אַז דערפֿאַר זײַנען געקומען די דאָזיקע צרות
מיר, און זע, איך בין אומגעקומען דורך גרויס טרויער אין אַ פרעמד לאַנד.
/6:14 און ער האָט גערופֿן פיליפוס, איינער פֿון זײַנע פֿרײַנט, װאָס ער האָט געמאַכט איבערן אַ הערשער
זיין גאנצער מלכות,
/6:15 און ער האָט אים געגעבן די קרוין, און זײַן מאַנטל, און זײַן זיגל, ביזן סוף
זאָל דערציען זײַן זון אנטיכוס, און אים דערציען פֿאַר דער מלוכה.
/6:16 איז דער מלך אנטיוֹכוס דאָרטן געשטאָרבן אין הונדערט נײַנט און פערציק יאָר.
/6:17 און ליסיאַוס האָט געװוּסט אַז דער מלך איז געשטאָרבן, האָט ער אױפֿגעשטעלט זײַן אנטיוֹכוס
אַ זון װאָס ער האָט אױפֿגעבראַכט יונג, צו קיניגן אױף זײַן אָרט, און זײַן אָרט
נאָמען האָט ער גערופן עופּאַטאָר.
/6:18 אין דער צײַט האָבן די װאָס אין טורעם פֿאַרשלאָסן דאָס ישׂראל רונד אַרום
װעגן דעם הײליקטום, און זײ האבן שטענדיק געזוכט זײער שאדן, און דער חיזוק
פון די גוים.
/6:19 דרום האָט יהודה גערופֿן זײ צו פֿאַרטיליקן, און האָט גערופֿן דאָס גאַנצע פֿאָלק
צוזאַמען צו באַלעגערן זיי.
/6:20 און זײ זײַנען צונױפֿגעקומען, און האָבן זײ באַלעגערט אין הונדערט און פֿופֿציקסטן
יאָר, און ער האָט געמאַכט אַקעגן פֿאַר שיסער, און אנדערע מאָטאָרס.
/6:21 אָבער עטלעכע פֿון די באַלעגערטן זײַנען אַרױסגעגאַנגען, צו זײ עטלעכע
די רשעים פֿון ישׂראל האָבן זיך אַרײַנגענומען:
/6:22 און זײ זײַנען געגאַנגען צום מלך, און האָבן געזאָגט: װי לאַנג װעט זײַן ביז דו?
טאָן אַ משפּט, און נוקם אונדזער ברידער?
/6:23 מיר האָבן געװאָלט דינען דײַן פֿאָטער, און צו טאָן אַזױ װי ער האָט אונדז ליב,
און צו פאָלגן זיינע מצוות;
/6:24 דערפֿאַר באַלעגערן זײ פֿון אונדזער פֿאָלק דעם טורעם, און זײ זײַנען פֿרעמדע
פֿון אונדז: דערצו, ווי פילע פון אונדז ווי זיי האָבן געקענט אָנצינדן, זיי האבן געטייט, און
צעלאָזן אונדזער ירושה.
/6:25 און זײ האָבן ניט אױסגעשטרעקט זײער האַנט נאָר אױף אונדז, נאָר אױך
קעגן זײערע גרענעצן.
/6:26 און זע, הײַנט באַלעגערן זײ דעם טורעם אין ירושלים, צו נעמען
און דאָס הײליקטום און בית-צורא האָבן זײ באַפֿעסטיקט.
/6:27 און אױב דו װעסט זײ ניט גיך פֿאַרהיטן, װעלן זײ טאָן דאָס
גרעסער פֿון די דאָזיקע, און זאָלסט ניט קענען הערשן.
/6:28 און װי דער מלך האָט דאָס געהערט, האָט ער זיך געצערנט, און ער האָט אַלע אײַנגעזאַמלט
זײַנע חבֿרים, און די פֿירשטן פֿון זײַן חיל, און די װאָס האָבן געהיט
דאָס פערד.
/6:29 און צו אים זײַנען געקומען פֿון אַנדערע מלוכות, און פֿון ים־אינזלים;
באנדן פון דינגען זעלנער.
/6:30 און די צאָל פֿון זײַן חיל איז געװען הונדערט טױזנט פֿוסגלערס, און
צװאַנציק טױזנט רײַטער, און צװײ און דרײַסיק עלפֿאַנטן האָבן זיך געאַרבעט
שלאַכט.
/6:31 די זײַנען געגאַנגען דורכן ידוֹמֶע, און האָבן געלײגט אַקעגן בית-שורא װאָס זײ
אַטאַקע פילע טעג, געמאכט מאָטאָרס פון מלחמה; אָבער זײ פֿון בית־שורא זײַנען געקומען
אויס, און זיי פארברענט מיט פייער, און געקעמפט מיט העלדישקייט.
/6:32 אױף דעם האָט יהודה זיך אַװעקגענומען פֿון טורעם, און האָט זיך געלײגט אין בת-צַכַריָה;
קעגן דעם מלכס לאַגער.
/6:33 און דער מלך איז אױפֿגעשטאַנען זײער פרי, איז געגאַנגען מיט זײַן חיל צו אַ צרה
בַּת-צַחְרִיָּה, וָוְוַוְוַיינֶער זַיין מַלְאָכִים זֵיי גֶעבֶּערְט צוּ קֶרַאפְט, אוּן הָאט זִיךְ גִיזָאגְט
די שופרות.
/6:34 און ביז צום סוף האָבן זײ געקאָנט דערצערענען די עלפֿאַנטן צו מלחמה, האָבן זײ געװיזן
זיי די בלוט פון ווייַנטרויבן און מאַלבעריז.
/6:35 און זײ האָבן צעטײלט די בהמות צװישן די חיל, און אױף איטלעכער
העלפאַנד זיי באשטימט אַ טויזנט מענטשן, אַרמד מיט רעק פון פּאָסט, און
מיט קופּער העלמען אויף זייער קעפ; און אַחוץ דעם, פֿאַר יעדער חיה
זײנע ן פארשטעל ט געװאר ן פינ ף הונדער ט רײטער , פו ן דע ר בעסטע .
/6:36 די זײַנען געװען גרײט בײַ יעדן געלעגנהייט: װוּ נאָר די חיה איז געװען, און
װוּהין נאָר די בהמה איז געגאַנגען, זײַנען זײ אױך געגאַנגען, און זײ זײַנען ניט אַװעקגעגאַנגען
אים.
/6:37 און אױף די בהמות זײַנען געװען שטאַרקע האָלצערטורעם װאָס האָבן איבערגעדעקן
איטלעכער פֿון זײ, און זײ זײַנען געװען אָנגעגורט מיט משׂכּילים;
אויך אויף איטלעכער צוויי און דרייסיק שטאַרקע מענער וואָס האָבן געקעמפט אויף זיי,
חוץ דעם אינדיאנער וואס האט אים געהערשט.
/6:38 די איבעריקע פֿון די רײַטער, זײ האָבן זײ אַװעקגעשטעלט פֿון דער זײַט און פֿון יענער זײַט
זייַט ביי די צוויי טיילן פון דער באַלעבאָס געבן זיי וואונדער וואָס צו טאָן, און
זייַענדיק כאַרנאַסט אַלע איבער צווישן די רייען.
/6:39 און אַז די זון האָט געשײַנט אױף די שילדן פֿון גאָלד און קופּער, די בערג
האָט געגליטשט דערמיט, און געשײַנט ווי פֿײַער־לאמפן.
/6:40 און אַ טייל פֿון דעם מלכס חיל איז זיך צעשפּרײט אױף די הויכע בערג, און
א טײ ל אוי ף ד י טאלע ן אונטע ר זײנע ן ז ײ מארשיר ט געװאר ן װײטער .
/6:41 דעריבער אַלע װאָס האָבן געהערט דעם גערודער פֿון זײער המון, און דעם מאַרשירן
פו ן דע ר חברה , או ן ד י קלאפלע ך פו ן דע ר כארמע , האב ן זי ך באװעג ט : פא ר דע ר
אַרמיי איז געווען זייער גרויס און שטאַרק.
/6:42 און יהודה און זײַן מחנה האָבן זיך גענענט, און זײַנען אַרײַן אין מלחמה, און דאָרטן
זענען דערהרגעט געוואָרן פון דעם מלכס חיל זעקס הונדערט מאַן.
/6:43 אױך אֶלעָזָר, מיטן נאָמען סאַװאַרן, האָט דערזען, אַז אײנע פֿון די בהמות, באַװאַפֿט.
מיט קעניגלעך כאַרנאַס, איז געווען העכער ווי אַלע די איבעריקע, און געמיינט אַז די
דער מלך איז געווען אויף אים,
/6:44 שטעלן זיך אין סכנה, ביזן סוף זאָל ער מציל זײַן זײַן פֿאָלק, און באַקומען
אים אַ שטענדיק נאָמען:
/6:45 דרום איז ער געלאָפֿן אױף אים אין מיטן פֿון דער מלחמה מיט גוואַלד.
הרגענען אויף דער רעכטער האַנט און אויף דער לינקער האַנט, אַזוי אַז זיי זענען צעטיילט געוואָרן
פון אים פון ביידע זייטן.
/6:46 און דאָס האָט געטאָן, ער האָט זיך אַרײַנגעכאַפּט אונטערן העלפאַנד, און אים אַרײַנגעשטױגן און געטײט
און דער העלפאַנד איז אַראָפּגעפאַלן אויף אים, און דאָרטן איז ער געשטאָרבן.
/6:47 אָבער די איבעריקע ייִדן זעען די שטאַרקײט פֿון דעם מלך און דעם
גוואַלד פון זיינע כוחות, זיך אַוועק פון זיי.
/6:48 און דער מלכס חיל איז אַרױפֿגעגאַנגען קײן ירושלים זײ אַנטקעגן, און דעם מלך
האָט אױפֿגעשטעלט זײַנע געצעלטן אַקעגן יהודה, און אַקעגן באַרג צִיון.
/6:49 אָבער מיט די װאָס אין בית-שור האָט ער שלום געמאַכט, װאָרום זײ זײַנען אַרױסגעגאַנגען
ד י שטא ט , װײ ל ז ײ האב ן דאר ט ניש ט געהא ט קײ ן מאכלים , צ ו דערטראג ן דע ם באלאגער , איה
זייענדיק אַ יאָר פון מנוחה צו דער ערד.
/6:50 און דער מלך האָט גענומען בית-שורא, און האָט דאָרטן אַרײַנגעשטעלט אַ װאַך זי צו היטן.
/6:51 און דאָס הײליקטום, ער האָט עס באַלעגערט פילע טעג, און האָט דאָרטן אַרײַנגעשטעלט אַרטילעריע.
מיט מאשינען און אינסטרומענטן צו וואַרפן פייער און שטיינער, און שטיקלעך צו וואַרפן
וואַרפשפּיזל און סלינגז.
/6:52 און זײ האָבן אױך געמאַכט אױגן אױף זײערע אױגן, און האָבן זײ געהאַלטן
שלאַכט אַ לאַנג צייַט.
/6:53 אָבער צום לעצט, זײערע כּלים זײַנען אָן מאכל, פֿאַר װאָס עס איז געװען
דאָס זיבעטע יאָר, און זיי אין יהודה וואָס זענען מציל געווען פון דעם
גויים, האט געגעסן די רעשט פון די קראָם;)
/6:54 נאָר אײניקע זײַנען געבליבן אין הײליקטום, װײַל דער הונגער האָט אַזױ געטאָן
זײַגן אױף זײ, אַז זײ האָבן געליטן זיך אַלײן צו צעשפּרײטן
מענטש צו זיין אייגן אָרט.
/6:55 אין יענער צײַט האָט ליסיאַש געהערט זאָגן, אַז פיליפוס, וועמען אנטיוֹכוס דער מלך,
בעת ער האָט געלעבט, האָט ער באַשטימט צו דערציען זײַן זון אנטיכוס, אַז ער
קען זיין מלך,
/6:56 מע האָט זיך אומגעקערט פֿון פּערסיע און פֿון מדין, און דער מחנה פֿון מלך אױך װאָס איז געגאַנגען
מיט אים, און אַז ער האָט געזוכט צו נעמען צו אים די גזירה פון די ענינים.
/6:57 דרום איז ער געגאַנגען אין גאַנצן געאײַלט, און האָט געזאָגט צו דעם מלך און צו די פֿירשטן פֿון
דער באַלעבאָס און די פירמע, מיר פאַרפוילן טעגלעך, און אונדזער וויקטאַלז זענען אָבער
קליין, און שטאַרק איז דער אָרט וואָס מיר באַלעגערן, און די ענינים פון די
מלכות ליגן אויף אונדז:
/6:58 און אַצונד לאָמיר זיך באַפֿרײַנדן מיט די דאָזיקע מענער, און מאַכן שלום מיט
זיי און מיט זייער גאַנצן פֿאָלק;
/6:59 און בונד מיט זײ, זײ זאָלן לעבן נאָך זײערע געזעצן אַזױ װי זײ
האָט געטאָן פֿריִער, װאָרום זײ זײַנען דעריבּער צער, און האָבּן דאָס אַלץ געטאָן
זאַכן, מחמת מיר האָבן אָפּגעמאַכט זייערע געזעצן.
/6:60 און דער מלך און די פֿירשטן האָבן זיך צופֿרידן, און ער האָט צו זײ געשיקט
מאַכן שלום; און זײ האָבן דערפֿון אָנגענומען.
/6:61 און דער מלך און די פֿירשטן האָבן זײ אַ שבועה געטאָן;
איז אַרױסגעגאַנגען פֿון דער שטאַרקער האַנט.
/6:62 און דער מלך איז אַרײַן אין באַרג צִיון; אָבער ווען ער האָט געזען די שטאַרקייט פון
דעם אָרט האָט ער איבערגעריסן זײַן שבועה, וואָס ער האָט געמאַכט, און געגעבן אַ באַפֿעל
שלעפּ אַראָפּ די וואַנט רונד אַרום.
/6:63 דערנאָך איז ער אַװעקגעגאַנגען אין גאַנצן גײַל, און האָט זיך אומגעקערט קײן אַנטױכיע, װוּהין
ער האָט געפֿונען פיליפוס פֿאַר אַ בעל פון דער שטאָט, און ער האָט געקעמפט קעגן אים, און
גענומען די שטאָט מיט גוואַלד.
